Clara & Onderkruipsels
Voor het Rijksmuseum in Amsterdam ontwikkelden we de tentoonstelling Clara en Onderkruipsels, die van eind 2022 tot begin 2023 te zien was in de Philipsvleugel.
Van wriemelende mieren, harige spinnen en kleurrijke vlinders tot de beroemde neushoorn Clara: in meer dan 200 objecten aan schilderijen, beelden, prenten, penningen, klokken en tekeningen was te zien hoe kunstenaars en wetenschappers zich door de jaren heen over dieren verwonderden.
Van gruwelen tot verwonderen
Museum en scenografie
Rijksmuseum heeft Theun Mosk van Ruimtetijd gevraagd om een totaalconcept te ontwikkelen waar je ondergedompeld wordt in de wereld van kleine insecten en de grote neushoorn Clara. Het museum zocht voor deze tentoonstelling een nieuwe artistieke invalshoek, waarbij we de ruimte kregen om verandering van licht, geluid en sfeer in te zetten.
Onderkruipsels
Onderkruipsels onderzoekt hoe onze blik op insecten door de eeuwen heen is veranderd, aan de hand van meer dan 140 kunstwerken. Met als hoogtepunten o.a. de eerste tekening uit 1505 met een insect in de hoofdrol van Albrecht Dürer en Het hoofd van Medusa door Peter Paul Rubens (ca. 1617-18). Ook zien we hoe de herwaardering voor onderkruipsels leidt tot een eigen genre in de schilderkunst: het sottobosco. De uitvinder van het sottobosco, Otto Marseus van Schrieck, kweekte zelf reptielen, amfibieën en insecten. In het sottobosco komen kunst en wetenschap samen, dat is te zien in de laatste zaal van de tentoonstelling.
Bij de tentoonstelling is ook werk te zien van hedendaagse kunstenaars Tomás Saraceno en Rafael Gomezbarros.
Clara de neushoorn
Bij Clara vertellen we over het leven van de neushoorn Clara en tonen we hoe het beeld van de neushoorn in de 17e eeuw veranderde van een half verzinsel in een echt dier. Ze werd bewonderd, maar was ook een attractie en zag nooit een andere neushoorn. Haar verhaal gaat dan ook over de relatie tussen mens en dier.
Dat stelt hedendaagse kunstenaar Rossella Biscotti (1978) ook ter discussie in haar gelijknamige installatie Clara uit 2016. De installatie laat zien dat dit verhaal ook over kolonialisme, exotisme, uitbuiting en macht gaat.
Credits
Jan de Hond
Gijs van der Ham
Theun Mosk l Ruimtetijd
Marjolijn Brouwer l Ruimtetijd
Irma Boom
Sjoerd van Beers | Beersnielsen
Planemos
Pieter Kers | Beeld.nu
Reacties
Gemma Venhuizen, NRC ****
“Onderkruipsels is, dankzij de fraaie schilderijen en kunstvoorwerpen, een geslaagde ode aan de buitenbeentjes van de dierenwereld. Zaal na zaal zijn topstukken te zien, van de Surinaamse insecten-aquarellen van Maria Sibylla Merian, tot de ragfijne spinnenwebben van de hedendaagse kunstenaar Tomás Saraceno.”